ورق‏های فولادی در بسیاری از صنایع به ویژه اتومبیل سازی پرکاربرد است. ورق های فولادی گالوانیزه انواع بسیار متنوعی دارند. البته برای بررسی دقیق کاربرد آن‏ها لازم است اول بدانیم که گالوانیزه چیست؟ در فرایند گالوانیزاسیون برای جلوگیری از زنگ زدن، ایجاد خوردگی و آسیب دیدن این ورق‌ها، از لایه‌ای به منظور محافظت از فلز استفاده می‏شود.

این ورق‏های کاربردی با دو روش گالوانیزه گرم و سرد تولید و عرضه می‏شوند. حفاظت گالوانیکی از مقرون‌به‌صرفه‏ترین روش‎‏های محافظت از انواع فولادها است. علاوه‌بر صنعت اتومبیل‌سازی، گالوانیزه سرد در ساخت لوله‌های کم ضخامت نیز کاربرد دارد. همچنین گالوانیزه سرد پیچ و مهره از دیگر کاربردهای آن است. در این مقاله، به تفصیل درباره گالوانیزه سرد و کاربردهای آن بحث خواهیم کرد.

آشنایی با گالوانیزه نوع سرد

این مدل گالوانیزه، نوعی رنگ غنی شده از روی بوده که برای محافظت از قطعات فولادی یا آهنی به کار می‏‌رود. در روش گالوانیزه سرد با الکترولیز روی هر قطعه فولادی پوشش محافظ ایجاد می‏شود.

در نوع سرد این فرآیند، ضخامت پوشش حفاظتی نسبت به گالوانیزه گرم کم‌تر بوده در نتیجه دوام آن نیز کم‌تر است.

اقدامات لازم پیش از انجام گالوانیزاسیون سرد

قبل از شروع ایجاد پوشش گالوانیزه به روش سرد باید سطح قطعه مورد نظر آماده‌سازی شود. آماده‌سازی اولیه با از بین بردن چربی یا گرد و غبار از سطح فلز انجام می‏شود.

توجه داشته باشید که هنگام ایجاد پوشش، سطح فلز کاملا خشک باشد. همچنین لازم است قبل از انجام فرایند گالوانیزه از نوع سرد، سطح کار با استفاده از برس آهنی از هرگونه زدگی و خوردگی پاک شود. 

نحوه انجام گالوانیزه سرد

به طور کلی این روش، فرآیند آسانی داشته و هزینه انجام آن نیز مقرون‌به‌صرفه است. نوع سرد گالوانیزه به این صورت انجام می‏شود که پوششی غنی از روی توسط برس، غلطک، اسپری و … روی ورق‏های فولادی یا آهنی زده می‏شود. در روش ساخت گالوانیزه سرد از الکترولیز استفاده می‏شود و برخلاف گالوانیزه گرم، قطعه فلزی در معرض حرارت بالا قرار نمی‌گیرد.

اسپری

اسپری گالوانیزه سرد یکی از روش‏های ایجاد پوشش محافظ روی فلزات فولاد یا آهن است. اسپری‏های گالوانیزه نیز حاوی روی هستند که به دلیل داشتن یک ترکیب اتصالی شیمیایی سبب می‏شود پوشش‌ به صورت مکانیکی به سطح فلز متصل شده و میزان محافظت را تا حد قابل توجهی افزایش دهد.

رنگ

معمولا رنگ گالوانیزه سرد بر پایه رزین و با درصد بالا روی غنی شده است. پوششی که این رنگ ایجاد می‏کند برای حفاظت کاتدی سطوح فولادی یا آهنی استفاده می‏شود.

از ویژگی‏های پوشش ایجاد شده توسط رنگ، مقاومت بسیار بالا در برابر خوردگی و چسبندگی فوق‌العاده است.

مزایای گالوانیزه سرد

استفاده از این گالوانیزه مزایای بسیاری داشته که این مزایا سبب محبوبیت گالوانیزه سرد شده است. از جمله نکات مثبت مهم آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پایین‏تر بودن پیچیدگی فرآیند گالوانیزه از نوع سرد
• عدم نیاز به تجهیزات ویژه
• مقرون‌به‌صرفه بودن گالوانیزاسیون به روش سرد
• زمان پایین انجام فرآیند نوع سرد گالوانیزه
• هدر رفت پایین حجم مواد اولیه مصرفی
• دارای زیبایی ظاهری به دلیل سطح براق و درخشان

گالوانیزه سرد چه کاربردی دارد؟

ورق‏های گالوانیزه از نوع سرد به دلیل ضخامت کم پوشش محافظ، برای صنایعی که ظرافت بیش‌تری نیاز دارند، استفاده می‏شود. ورق‏ها و قطعات ساخته شده با این روش در ساخت قطعات خودرو، ساخت پیچ و مهره، ساخت لوله‌های کم ضخامت و … کاربرد دارند.

لوله‌های فلزی در دو شکل کلی تولید می‌شوند؛ یعنی هر لوله‌ای که فلزی باشد، به یکی از دو شکل زیر تولید شده است:

• لوله‌های درزدار که با انواع جوش مستقیم یا مارپیچ، شکل می‌گیرند.
• لوله‌های بدون درز یا مانیسمان.

همان طور که از اسم این دو محصول به خوبی برمی‌آید، تفاوت اساسی لوله‌های فلزی در نحوه‌ی ساخت آن‌هاست. اهل صنعت می‌دانند، حتی اگر فرآیند جوشکاری در لوله های درزدار با دقت انجام شود و جوش لوله بسیار مستحکم باشد، بازهم مشکلاتی مانند ترک خوردن یا آسیب به لوله از قسمت‌های جوشکاری شده آغاز می‌شود. این یعنی یک لوله درزدار در بهترین حالت ممکن، باز هم به اندازه یک لوله‌ی بدون درز قدرت و استحکام ندارد.

مشخصات لوله مانیسمان چیست؟

لوله‌های مانیسمان با استانداردها و گواهی‌های متعددی تولید می‌شوند؛ هر محصول باید بر اساس استانداردهای ادعاشده توسط کارخانه، تولید شده‌باشد؛ در غیر این صورت، یک محصول دقیق نیست.

دو استاندارد زیر، معمولاً برای ساخت لوله‌های بدون درز فلزی استفاده می‌شود:

• برای لوله‌های فولادی از استاندارد ASME B36.10
• برای لوله‌های استیلی از استاندارد ASME B36.19

ارائه‌دهندگان این استانداردها، برای هر کدام از ویژگی‌های یک لوله‌ی بدون درز، مانند قطر، ضخامت و طول، بازه‌ی خاصی را مشخص کرده‌اند؛ کارخانه‌هایی که ادعا می‌کنند محصولات خود را بر اساس این استانداردها به بازار عرضه می‌کنند، حتماً باید لوله را در بازه‌ها و ابعاد از‌پیش‌تعیین‌شده، تولید کنند.

انواع لوله مانیسمان

 انواع رایج لوله‌ی مانیسمان به شرح زیر است:

• رده 20:

این نوع از لوله، ضخامتی در حدود 2 تا 6 میلی‌متر و سایزی حدود یک تا دوازده اینچ دارد؛ همچنین وزن آن بر اساس مشخصات دیگرش تا حدود 300 کیلوگرم متغیر است.

• رده 40:

این نوع از لوله‌ی مانیسمان نیز سایزی از حدود 1 تا 12 اینچ و ضخامتی در بازه‌ی 2 تا 10 میلی‌متر خواهد داشت. وزن این محصول در برخی موارد تا 500 کیلوگرم هم می‌رسد.

• رده 60:

این لوله، مانند سایر انواع لوله، بدون درز نیست و تقاضا برای آن کم است. این رده، معمولاً در بازه‌ی قطر 8 تا 24 اینچ تولید و عرضه می‌شود؛ وزن آن نیز بر اساس قطر در ضخامت، متفاوت خواهد بود.

• رده 80:

این محصول، در ضخامتی بین 3 تا 9 میلی‌متر و وزنی حدود 9 تا 150 کیلوگرم به بازار عرضه می‌شود. همچنین گفتنی است که از نظر سایز، بسیار متنوع است.

• رده 120:

وزن این محصول، در مقایسه با ضخامت زیاد آن تا حدود 700 کیلوگرم هم می‌رسد و سایز و ابعادش بر اساس درخواست مشتریان، متعدد است.

• رده 160:

بالاترین رده‌ی لوله‌های مانیسمان است که با وزنی بسیار زیادتر از رده‌های دیگر به بازار عرضه می‌شود. این لوله در صنایع خاصی کاربرد دارد.

کاربردهای لوله مانیسمان چیست؟

لوله‌های بدون درز، نسبت به لوله‌های درزدار، مقاومت بیشتری دارند و استحکامشان در برابر انواع نیروهای خارجی بسیار مطلوب‌تر است. لوله‌های بدون درز، معمولاً در صنایعی به‌کار می‌روند که نحوه‌ی اتصال آن‌ها خیلی دشوار باشد. نکته اینجاست که این لوله‌ها کاملاً مقاوم بوده و هیچ آسیبی هنگام اتصال، نمی‌بینند. موارد زیر، مهم‌ترین کاربردهای لوله‌های بدون درز هستند:

• خط‌های استخراج و انتقال نفت و گاز، صنایع پالایشگاهی و شرکت‌های پتروشیمی.
• مبدل‌های حرارتی و گرمایی.
• عایق کردن کابل‌های فشار قوی برق و سایر کاربردها در نیروگاه‌های تولید انرژی.
• آبرسانی صنعتی و آبرسانی برای امور کشاورزی.